MARIUS

I.

MARIUS

Arviragi fil. Britannorum Rex, Pictos vicit. A. C. 70. Ei successit fil. Coylus, A. C. 93. Polyd. Virg. hist. l. 2. et 3.

II.

MARIUS

interremptis Victorinô, Lollianô et posthumô, triduô tantum imperavit: vir quidem strenuus, ac militaribus usque ad Imperium gradibus evectus. Antea opifex fuerat ferrarius, cuius manus vel ad feriendum, vel ad impellendum robustissimae fuerunt: nam fortissimos quosque unô digitô sic afflixit, ut quasi ligni vel ferri ictu percussi dolerent Huius concio prima fuit. Occisus est a quodam milite, quem dedignari ac spernere videbatur, cum tamen eius quondam miles ille operarius in fabrili officina fuisset, dixisseque fertur inter occidendum, Hic est gladius, quem ipse cudisti.

III.

MARIUS

oppid. Laconiae.

IV.

MARIUS

praenomine Caius, vir strenuus fuit, ex municipio Arpinate humili locô natus, qui multos annos vitam rusticam egit, procul ab urbanis negotiis. Deinde per ordinem primis honoribus functus, legatus Metellum in Numidia criminando, Consulatum adeptus, an. 647. Urb. Cond. Iugurtham captum ante currum egit. Propert. l. 3. Eleg. 4. v. 16.

Consule cum Mario victe Iugurtha sedes.

Tantam fortitudinis suae opinionem Romanorum animis infixam reliquit, ut imminente Cimbrorum Teutonumque terrore, quinque continuos Consulatus ei detulerint; unde Ovid. l. 4. Ep. 3. ex Ponto v. 46.

Consule quo toties Roma superba fuit.

Propert. l. 2. Eleg. 1. v. 24.

Cimbrorumque minas et benefacta Mari.

Hinc Cicer. (qui de Consulatu eius carmen scripsit) pro C. Rabirio, C. Marius pater patriae. Et pro Sextio. Ad salutem Romani Imperii natus. Dictus et Tertius Romae conditor. Sextum Consul cum Catulo factus, Cimbros in Gallia, Pyramide, cuius fundamenta adhuc cernuntur, in via regia, quae Aquis Sextiis ad Fanum S. Maximini ducit, erectâ, An. 652. Urb. Cond. Teutonas in Italia vicit, deque his triumphavit; Cimbricô bellô primum profligatus in somnio praemonitus est, victoriam se consecuturum, si prius diis victimam filiam nomine Calphurniam faceret. Patriae igitur charitati naturâ postpositâ, eô factô victoriam comparavit. Duae adhuc hisce temporibus in Germania arae sunt, quae eô tempore, quô victoriam Marius est consecutus, tubarum clangorem edunt, Plut. in Mario. Saturninum

Tribunum Plebis hôc Consulatu, quod seditiosus esset, necavit, et in Asiam transgressus Mithridatem lacessivit, novi triumphi materiam quaesiturus. Cuius belli cura postea Sullae demandata cum alibi occupatus Marius esset, tamen C. Sulpitiô Tribunô Plebis annitente, Mario denuo commissa est. Hinc Sulla Romam reversus, cum potentior evasisset, Tribunô occisô, Marium fugavit: qui victus a Sylla Minturnis in palude latuit: inventus, et in carcerem coniectus, immissum percussorem Gallum vultus auctoritate, et his verbis, Tune homo audes occidere Caium Marium? deterruit, acceptâque naviculâ in Africam traiecit, ubi diu exulavit. Mox Cinnanâ dominatione revocatus, caesis inimicis septimô Consulatu, an. 668. Urb. Cond. morbô, aut (ut quidam ferunt) voluntariâ morte decessit. Hic cum in cruribus varices haberet, praebuit varicosum crus medico secandum, et dum secaretur, neque suspirans, neque supercilia contrahens, pertulit sectionem: Cumque medicus alterum crus secare vellet, minime assensum praebuit, dicens, Curationem tantô dolore dignam esse non arbitror. Vide porro Velleium Paterc. l. 2. Sallust. de bell. Iugurth. Liv. l. 64. et 65. Brev. Flor. l. 3. c. 3. Aurel. Vict. de Vir. Ill. c. 67. Euttop. l. 4. et 5. etc. Habuit filium Marium nomine, qui cum esset 27. annor. Consulatum invasit: quem honorem mater tam immaturum flevit. Hic patri saevitiâ similis Curiam armatus obsedit, et inimicos trucidavit. Tandem et ipse crudelissimô mortis genere Catuli manes placatum missus est, Vide Lucan. l. 2. sed hic fuit M. Marius, Caii frater. Iuvenal. Sat. 8. v. 245.

Arpinas alius Volscorum in monte solebat

Poscere mercedes alienô lassus aratrô,

Nodosam posthaec frangebat vertice vitem,

Si lentus pigrâ muniret castra dolabrâ.

Hic tamen et Cimbros, et summa pericula rerum

Excipit, et solus trepidantem protegit urbem.

Idem Sat. 10. v. 276.

Exsulium, et carcer, Minturnarumque paludes,

Et mendicatus victâ Carthagine panis

Hinc causas habuêre. Quid illô cive tulisset

Natura in terris, quid Roma beatius unquam,

Si circumductô captivorum agmine, et omni

Bellorum pompâ animam exhalâsset opimam,

Cum de Teutonico vellet descensdere curru.

Lucan. l. 2. v. 69. s.

Cum post Teutonicos victor, Libycosque triumphos

Exul limosâ Marius caput abdidit ulvâ.

Stagna avidi texêre soli, laxaeque paludes

Depositum, Fortuna, tuum: mox vincula ferri

Exedêre senem. longusque in carcere paedor.

Consul, et eversâ felix moriturus in urbe

Poenas ante dabat scelerum, Mors ipsa refugit

Saepe virum, frustraque hosti est concessa potestas

Sanguinis invisi, primo qui caedis in ictu

Diriguit, ferrumave manu torpente remisit.

Viderat immensam tenebroso in earcere lucem,

Terribilesque Deos scelerum: Mariumque futurum:

Audieratque pavens: Non haec contingere sas est

Colla tibi: debet multas hic legibus aevi,

Ante suam, mortes: vanum depone furorem, etc.

v. 88. s.

—— Idem pelagô delatus iniquô

Hostilem in terram, vacuisque mapalibus actus,

Nuda triumphati iacuit per regna Iugurthae,

Et Poenos pressit cineres. Solatia fati

Carthago, Mariusque tulit: pariterque iacentes

Ignsvêre Deis. Libycas ibi colligit iras,

Ut primum Fortuna redit: servilia solvit

Agmina: conflatô saevas ergastula ferrô

Exseruêre manus. ——

v. 98. s.

—— Pro fata! quis ille,

Quis suit ille dies, Marius quô maenia victor

Corripuit? quantôque gradis mors saeva cucurrit? etc.

v. 130. s.

Septimus hae sequitur, repetitis fascibus, annus:

Ille fuit vitae Mario modus, omnia passo,

Quae peior fortuna potest, atque omnibus uso.

Quae melior, mensoque bomini quid fata pararent.

Nic. Loydius.

V.

MARIUS

praenomine Sextus, Hispaniarum ditissimus, delatus incestâsse filiam est saxô Tarpeiô deiectus: revera ut magnam pecuniae vim aurariasque eius Tiberius occuparet: Ser. Galbâ, L. Sullâ Consulibus, Tracit. l. 6. Annal. c. 19.